همانندی نماز قضا با اداء
نماز قضا در چند جهت همانند نماز ادا است
1ـ واجب بودن
اگر نمازی که قضا شده نماز واجب باشد، قضای آن نیز واجب است (به‌جز در موارد خاص)
2ـ قصر و اتمام
اگر نمازی که از دست رفته چهار رکعتی بوده، قضای آن نیز چهار رکعتی است، گرچه در سفر خوانده شود. و اگر دو رکعتی بوده، قضای آن نیز دو رکعتی است، گرچه در وطن خوانده شود.
3ـ اذان و اقامه:
اگر نمازی که قضا شده، اذان و اقامه در آن مستحب بوده، مثل نمازهای یومیه، در قضای آن نیز اذان و اقامه مستحب است. و اگر نمازی بوده که اذان و اقامه ندارد، قضای آن نیز اذان و اقامه ندارد مانند نماز آیات.
4ـ جهر و اخفات:
اگر نمازی که قضا شده، از نمازهایی است که حمد و سوره آن‌را مردها باید بلند بخوانند، در قضای آن نیز مرد باید حمد و سوره را بلند بخواند، مثل نماز صبح و مغرب و عشا. و اگر از نمازهایی بوده که حمد و سوره آن باید آهسته خوانده شود، در قضای آن نیز باید حمد و سوره آهسته خوانده شود مثل نماز ظهر و عصر.
5ـ ایستاده و نشسته خواندن:
چنان‌چه نمازی که از دست رفته، باید ایستاده خوانده می‌شد، مانند همه نمازهای واجب، قضای آن نیز باید به صورت ایستاده خوانده شود به قول فقها، حکم‌القضاء حکم‌الاداء؛ و اگر از نمازهایی بوده که نشسته خواندن آن اشکال ندارد، قضای آن‌را نیز می‌شود نشسته خواند، مانند نوافلی که در شبانه‌روز به‌طور مرتب خوانده می‌شود.
▪ سؤال1: کسی که در زمان توانایی، نمازهای واجب از او قضا شده و بعد بر اثر پیری یا غیر آن، عاجز از ایستادن است، به‌طوری که نمازهای ادای خود را نیز نشسته می‌خواند، در این صورت با توجه به مطالب فوق، تکلیف وی نسبت به نمازهای قضا شده چیست؟
جواب: این مورد استثناء از مطالب فوق محسوب شده و باید به هر صورت می‌تواند، قضای نمازهای خود را انجام دهد.
▪ سؤال2: چنان‌چه فرض به عکس شود، یعنی شخصی در زمان ناتوانی از قیام، نمازهایی از وی فوت شود، ولی بعداً توانایی و قدرت پیدا کند نمازهای خود را به‌صورت ایستاده بخواند، در این مورد تکلیف وی چیست؟
جواب: این مورد نیز استثناء از مطالب فوق محسوب شده و لازم است نمازهای قضای واجب خود را به‌صورت ایستاده بخواند.
▪ سؤال3: ملاک در تشخیص توانایی و عجز از قیام چیست؟
جواب: معیار، تشخیص خود مکلف است؛ چراکه قرآن مجید می‌فرماید: بلالإنسان على نفسه بصیرة(قیامة/14) انسان از حال خود آگاه‌تر است.
حجةالاسلام والمسلمین سیدجعفر ربانی
