نماز و دعای دعای عبدالله بن سِنان بسیار مهم در روز عاشورا ، و دعا بر فرج حضرت ولی عصر علیه السلام
نماز و دعای بسیار مهمی به عنوان یکی از اعمال روز عاشورا از حضرت صادق علیه السلام نقل شده است. راوی دعا جناب «عبدالله بن سِنان» است و لذا این دعا به نام راوی آن ، نامگذاری می شود. دعای عبدلله بن سنان در سه کتاب «مصباح المتهجد» مرحوم شیخ طوسی ، «المزار الکبیر» مرحوم شیخ محمد بن جعفر مشهدی ، و «اقبال الاعمال» مرحوم سید بن طاووس ، با کمی اختلاف نقل شده است. نقل «المزارالکبیر» مطابق با نقل «مصباح المتهجد» است.
عبدالله بن سِنان نقل میکند که در روز عاشورا به خدمت سیّد و آقایم حضرت صادق علیهالسّلام شرفیاب شدم و ایشان را رنگ پریده و اندوهناک یافتم. اشک همچون مروارید از دیدگانش سرازیر بود. عرض کردم: ای فرزندِ رسول خدا، گریهی شما به چه دلیل است؟ خداوند هرگز دیدگان شما را گریان نکند.حضرت فرمودند: مگر غافلی!؟ آیا نمیدانی که حسین بن علی علیهماالسّلام در چنین روزی شهید شده است؟
عرض کردم: ای آقای من، درباره روزهی این روز چه میفرمایید؟ حضرت فرمودند: روزه بگیر بدون آنکه در شب، نیّت روزه کرده باشی، ؛ و افطار کن بدون آنکه خوشحال باشی ؛ و اینگونه نباشد که یک روزِ تمام چیزی نخوری، بلکه ساعتی بعد از نمازِ عصر شربتی از آب بنوش، زیرا در این ساعت بود که جنگ از خاندانِ رسول خدا صلّیاللهعلیهوآله برطرف شد، در حالیکه سی نفر از اهل بیت و موالیانشان روی زمین افتاده بودند؛ کسانی که اگر رسول خدا صلّیاللهعلیهوآله در آن روز در دنیا بود، صاحب تعزیه هر یک از آنها می شد. در این هنگام حضرت صادق علیهالسّلام آنچنان گریست که محاسن مبارکش از اشک، تر شد.
سپس فرمود: ای پسر سنان، بهترین کار در این روز آن است که لباس پاکیزه بپوشی، بندهای آن را بگشایی، آستینها را بالا زده، و در شکل و شمائل عزاداران درآیی. سپس به بیابان یا جایی که (دشمنان) تو را نبینند یا در خانه رفته، در چاشت (یعنی بعد از طلوع آفتاب)، چهار رکعت نماز (دو نماز دو رکعتی) بخوانی، و رکوع و سجودِ این نماز را به خوبی انجام دهی. پس در نماز اوّل، در رکعت اوّل ، بعد از حمد، سورهی کافرون، و در رکعت دوّم، بعد از حمد، سورهی توحید را بخوان. در نماز دوّم، در رکعت اوّل ، بعد از حمد، سورهی احزاب، و در رکعت دوّم، بعد از حمد، سورهی منافقون را بخوان. در غیر اینصورت، هر سورهی قرآنی که میتوانی بخوان.
بعد از سلام نماز، در حالت ایستاده، به قبر سیدالشّهداء علیهالسّلام رو کن، و در درونت شهادت ایشان و فرزندان و خاندانش را به یاد آور، و بر ایشان سلام و صلوات بفرست، و قاتلین ایشان را لعن کن و از افعال آنها تبرّی بجوی. خداوند به این لعن و تبرّی، درجه و مقام تو را در بهشت بالا میبرد و گناهان تو را پاک میکند.
سپس از آن محلّی که ایستادهای، چند قدم جلوتر برو و بگو:
«إنّالِلَّهِ وَ إنَّا إلَیْهِ راجِعُونَ، رِضًى بِقَضَائِهِ، وَ تَسْلِیماً لِاَمْرِهِ»
ذکر خدا و کلمه استرجاع (اِنّا لِلَّهِ وَ اِنَّا اِلَیْهِ راجِعُونَ) را زیاد تکرار کن، و در تمام این حالات باید در حال حزن و اندوه باشی.
پس چند قدم به عقب برگرد و در جایگاهی که نماز خواندی قرار گیر. و چنین بگو:
اللَّهُمَّ عَذِّبِ الْفَجَرَةَ، الَّذِینَ شَاقُّوا رَسُولَكَ، وَ حَارَبُوا اَوْلِیَاءَكَ، وَ عَبَدُوا غَیْرَكَ، وَاسْتَحَلُّوا مَحَارِمَكَ، وَالْعَنِ الْقَادَةَ وَالاَتْبَاعَ، وَ مَنْ كَانَ مِنْهُمْ، فَخَبَّ وَ اَوْضَعَ مَعَهُمْ، اَوْ رَضِیَ بِفِعْلِهِمْ لَعْناً كَثِیراً. اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَاجْعَلْ صَلَوَاتِكَ عَلَیْهِمْ، وَاسْتَنْقِذْهُمْ مِنْ اَیْدِی الْمُنَافِقِینَ وَ الْمُضِلِّینَ وَ الْكَفَرَةِ الْجَاحِدِینَ، وَافْتَحْ لَهُمْ فَتْحاً یَسِیراً، وَ اَتِحْ لَهُمْ رُوحاً وَ فَرَجاً قَرِیباً، وَاجْعَلْ لَهُمْ مِنْ لَدُنْكَ عَلَى عَدُوِّ كَ وَ عَدُوِّهِمْ سُلْطَاناً نَصِیراً.
سپس دستانت را به حالت دعا بلند کن و در حالی که دشمنان آل محمّد صلواتاللهعلیهم را قصد میکنی، چنین بگو:
اللَّهُمَّ اِنَّ كَثِیراً مِنَ الاُمَّةِ نَاصَبَتِ الْمُسْتَحْـفَظِینَ مِنَ الاَئِمَّةِ، وَ كَفَرَتْ بِالْكَلِمَةِ، وَ عَكَفَتْ عَلَى الْقَادَةِ الظَّلَمَةِ، وَ هَجَرَتِ الْكِتَابَ وَ السُّنَّةَ، وَ عَدَلَتْ عَنِ الْحَبْلَیْنِ اللَّذَیْنِ اَمَرْتَ بِطَاعَتِهِمَا وَالتَّمَسُّكِ بِهِمَا، فَاَمَاتَتِ الْحَقَّ، وَ حَادَتْ عَنِ الْقَصْدِ، وَ مَالَاَتِ الاَحْزَابَ، وَ حَرَّفَتِ الْكِتَابَ، وَ كَفَرَتْ بِالْحَقِّ لَمَّا جَاءَهَا، وَ تَمَسَّكَتْ بِالْبَاطِلِ لَمَّا اعْتَرَضَهَا، فَضَیَّعَتْ حَقَّكَ، وَ اَضَلَّتْ خَلْقَكَ، وَ قَتَلَتْ اَوْلادَ نَبِیِّكَ وَ خِیَرَةَ عِبَادِكَ وَ حَمَلَةَ عِلْمِكَ وَ وَرَثَةَ حِكْمَتِكَ وَ وَحْیِكَ. اللَّهُمَّ فَزَلْزِلْ اََقْدَامَ اَعْدَائِكَ وَ اَعْدَاءِ رَسُولِكَ وَ اَهْلِ بَیْتِ رَسُولِكَ. اللَّهُمَّ وَ اَخْرِبْ دِیَارَهُمْ، وَافْلُلْ سِلاحَهُمْ، وَ خَالِفْ بَیْنَ كَلِمَتِهِمْ، وَ فُتَّ فِی اَعْضَادِهِمْ، وَ اَوْهِنْ كَیْدَهُمْ، وَاضْرِبْهُمْ بِسَیْفِكَ الْقَاطِعِ، وَارْمِهِمْ بِحَجَرِكَ الدَّامِغِ، وَ طُمَّهُمْ بِالْبَلاءِ طَمّاً، وَ قُمَّهُمْ بِالْعَذَابِ قَمّاً، وَ عَذِّبْهُمْ عَذَاباً نُكْراً، وَ خُذْهُمْ بِالسِّنِینَ وَ الْمَثُلاتِ الَّتِی اَهْلَكْتَ بِهَا اَعْدَاءَكَ، اِنَّكَ ذُو نَقِمَةٍ مِنَ الْمُجْرِمِینَ. اللَّهُمَّ اِنَّ سُنَّتَكَ ضَائِعَةٌ، وَ اَحْكَامَكَ مُعَطَّلَةٌ، وَ عِتْرَةَ نَبِیِّكَ فِی الاَرْضِ هَائِمَةٌ. اللَّهُمَّ فَاَعِنِ الْحَقَّ وَ اَهْلَهُ، وَاقْمَعِ الْبَاطِلَ وَ اَهْلَهُ، وَ مُنَّ عَلَیْنَا بِالنَّجَاةِ، وَاهْدِنَا إِلَى الایمَانِ، وَ عَجِّلْ فَرَجَنَا، وَانْظِمْهُ بِفَرَجِ اَوْلِیَائِكَ، وَاجْعَلْهُمْ لَنَا وُدّاً، وَاجْعَلْنَا لَهُمْ وَفْداً. اللَّهُمَّ وَ اَهْلِكْ مَنْ جَعَلَ یَوْمَ قَتْلِ ابْنِ نَبِیِّكَ وَ خِیَرَتِكَ عِیداً، وَاسْتَهَلَّ بِهِ فَرَحاً وَ مَرَحاً، وَ خُذْ آخِرَهُمْ كَمَا اَخَذْتَ اَوَّلَهُمْ، وَ اَضْعِفِ اللَّهُمَّ الْعَذَابَ وَ التَّنْكِیلَ عَلَى ظَالِمِی اَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّكَ ، وَ اَهْلِكْ اَشْیَاعَهُمْ وَ قَادَتَهُمْ، وَ اََبِرْ حُمَاتَهُمْ وَ جَمَاعَتَهُمْ. اللَّهُمَّ وَ ضَاعِفْ صَلَوَاتِكَ وَ رَحْمَتَكَ وَ بَرَكَاتِكَ عَلَى عِتْرَةِ نَبِیِّكَ، الْعِتْرَةِ الضَّائِعَةِ الْخَائِفَةِ الْمُسْتَذَلَّةِ، بَقِیَّةٍ مِنَ الشَّجَرَةِ الطَّیِّبَةِ الزَّاكِیَةِ الْمُبَارَكَةِ، وَ اَعْلِ اللَّهُمَّ كَلِمَتَهُمْ، وَ اَفْلِجْ حُجَّتَهُمْ، وَاكْشِفِ الْبَلاءَ وَ اللَّأوَاءَ، وَ حَنَادِسَ الاَباطِیلِ وَ الْعَمَى عَنْهُمْ، وَ ثَبِّتْ قُلُوبَ شِیعَتِهِمْ وَ حِزْبِكَ عَلَى طَاعَتِكَ وَ وَلایَتِهِمْ وَ نُصْرَتِهِمْ وَ مُوَالاتِهِمْ، وَ اَعِنْهُمْ وَامْنَحْهُمُ الصَّبْرَ عَلَى الاَذَى فِیكَ، وَاجْعَلْ لَهُمْ اَیَّاماً مَشْهُودَةً، وَ اَوْقَاتاً مَحْمُودَةً مَسْعُودَةً، یُوشِكُ فِیهَا فَرَجُهُمْ، وَ تُوجِبُ فِیهَا تَمْكِینَهُمْ وَ نَصْرَهُمْ كَمَا ضَمِنْتَ لِاَوْلِیَائِكَ فِی كِتَابِكَ الْمُنْزَلِ، فَاِنَّكَ قُلْتَ وَ قَوْلُكَ الْحَقُّ: «وَعَدَ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الاَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ، وَ لَیُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضى لَهُمْ، وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ اَمْناً، یَعْبُدُونَنِی لا یُشْرِكُونَ بِی شَیْئاً» ، اللَّهُمَّ اكْشِفْ غُمَّتَهُمْ، یَا مَنْ لایَمْلِكُ كَشْفَ الضُّرِّ اِلاّ هُوَ، یَا وَاحِدُ یَا اَحَدُ، یَا حَیُّ یَا قَیُّومُ، وَ اَنَا یَا إِلَهِی عَبْدُكَ الْخَائِفُ مِنْكَ، وَ الرَّاجِعُ اِلَیْكَ، السَّائِلُ لَكَ، الْمُقْبِلُ عَلَیْكَ، اَللاّجِی إِلَى فِنَائِكَ، اَلْعَالِمُ بِاَنَّهُ لامَلْجَاَ مِنْكَ اِلاّ اِلَیْكَ، فَتَقَبَّلِ اللَّهُمَّ دُعَائِی، وَاسْتَمِعْ یَا اِلَهِی عَلانِیَتِی وَ نَجْوَایَ، وَاجْعَلْنِی مِمَّنْ رَضِیتَ عَمَلَهُ، وَ قَبِلْتَ نُسُكَهُ، وَ نَجَّیْتَهُ بِرَحْمَتِكَ، اِنَّكَ اَنْتَ الْعَزِیزُ الْكَرِیمُ. اللَّهُمَّ وَ صَلِّ اَوَّلاً وَ آخِراً عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَارْحَمْ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ، بِاَكْمَلِ وَ اَفْضَلِ مَا صَلَّیْتَ وَ بَارَكْتَ وَ تَرَحَّمْتَ عَلَى اَنْبِیَائِكَ وَ رُسُلِكَ وَ مَلائِكَتِكَ وَ حَمَلَةِ عَرْشِكَ بِلا اِلَهَ اِلاّ اَنْتَ.
اللَّهُمَّ وَ لا تُفَرِّقْ بَیْنِی وَ بَیْنَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُكَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ، وَاجْعَلْنِی یَا مَوْلایَ مِنْ شِیعَةِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ ذُرِّیَّتِهِمُ الطَّاهِرَةِ الْمُنْتَجَبَةِ، وَ هَبْ لِیَ التَّمَسُّكَ بِحَبْلِهِمْ، وَ الرِّضَا بِسَبِیلِهِمْ، وَ الاَخْذَ بِطَرِیقَتِهِمْ، إِنَّكَ جَوَادٌ كَرِیمٌ.
سپس به سجده برو و صورت بر خاک بگذار و بگو:
یَا مَنْ یَحْكُمُ مَا یَشَاءُ، وَ یَفْعَلُ ما یُرِیدُ، اَنْتَ حَكَمْتَ، فَلَكَ الْحَمْدُ مَحْمُوداً مَشْكُوراً، فَعَجِّلْ یَا مَوْلایَ فَرَجَهُمْ وَ فَرَجَنَا بِهِمْ، فَاِنَّكَ ضَمِنْتَ اِعْزَازَهُمْ بَعْدَ الذِّلَّةِ، وَ تَكْثِیرَهُمْ بَعْدَ الْقِلَّةِ، وَ اِظْهَارَهُمْ بَعْدَ الْخُمُولِ، یَا أصْدَقَ الصَّادِقِینَ، وَ یَا اَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ، فَاَسْاَلُكَ یَا اِلَهِی وَ سَیِّدِی مُتَضَرِّعاً اِلَیْكَ بِجُودِكَ وَ كَرَمِكَ، بَسْطَ أمَلِی، وَ التَّجَاوُزَ عَنِّی، وَ قَبُولَ قَلِیلِ عَمَلِی وَ كَثِیرِهِ، وَ الزِّیَادَةَ فِی اَیَّامِی، وَ تَبْلِیغِی ذَلِكَ الْمَشْهَدَ، وَ اَنْ تَجْعَلَنِی مِمَّنْ یُدْعَى فَیُجِیبُ اِلَى طَاعَتِهِمْ وَ مُوَالاتِهِمْ وَ نَصْرِهِمْ، وَ تُرِیَنِی ذَلِكَ قَرِیباً سَرِیعاً فِی عَافِیَةٍ، إنَّكَ عَلى كُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ.
سپس سرِ خود را به سوی آسمان بلند کن و بگو:
«اَعُوذُ بِكَ مِنْ اَنْ اَكُونَ مِنَ الَّذِینَ لایَرْجُونَ اَیَّامَكَ، فَاَعِذْنِی یَا اِلَهِی بِرَحْمَتِكَ مِنْ ذَلِكَ».
حضرت صادق علیهالسّلام در ادامه فرمود: ای پسر سنان، اگر چنین کنی، این عمل برای تو بهتر است از حجّ و عمرهی بسیار که در این راه از مالت انفاق کنی و بدنت را به سختی اندازی، و از خانواده و فرزندت جدا شوی. ای پسر سنان، بدان که هر کس در این روز، این نماز را به جا آورد، و دعایش را با اخلاص بخواند، و این عمل را با یقین و تصدیق انجام دهد، خداوند ده ویژگی به او عطا میکند. بعضی از آن ویژگیها عبارتند از: خداوند او را از مرگ بد حفظ میکند، خداوند او را از سختیها و فقر ایمن میکند، خداوند تا هنگام مرگ دشمنی را بر او غلبه نمیدهد، خداوند او و فرزندانش تا چهار نسل را از جنون و جذام و پیسی حفظ میکند، خداوند شیطان و دوستانش را بر او و چهار نسل بعد از او چیره نمیسازد.
عبدالله بن سنان میگوید: بعد از سخنان حضرت صادق علیهالسّلام از نزد ایشان رفتم، در حالیکه چنین میگفتم: شکر خدای را به جا میآورم که بر من به واسطه معرفت و محبّت شما منّت نهاد، و از خداوند درخواست میکنم که به واسطه منّت و رحمتش، مرا بر انجام آنچه از اطاعت شما واجب شده است، یاری فرماید.
1 کتاب المزارالکبیر ، با نام المزار القدیم نیز مشهور شده است.
2 - بحارالأنوار ، ج101 ، ص313
3 - مصباح المتهجّد ، ص782-787 / بحارالأنوار،ج101، ص303-307 به نقل از مصباح المتهجد/زادالمعاد،ص387-394/مصباح الزائر، ص261-266
