اقسام يأس
«يأس» كه در مقابل طمع و اميد قرار دارد، در فارسي به نااميدي ترجمه مي‏شود. اميد، بر دو قسم است در نتيجه نااميدي نيز دو قسم خواهد بود. دو قسم اميد عبارت است از:
1 ـ طمع بهره‏برداري و بهره‏مندي از چيزي يا كسي.
چنان‏كه قوم صالح به او گفتند: قبل از آن كه ادعاي پيغمبري كني اميد داشتيم كه عنصري مفيد براي جامعه ما باشي؛ زيرا آثار نبوغ در تو پيدا بود:(قالوا يا صالح قد كنت فينا مرجوّاً قبل هذا)[1].
در مقابلِ اين اميد، يأس و نااميدي از بهره‏برداري و بهره‏مندي قرار دارد.
2 ـ طمع نفوذ در چيزي براي از بين بردن آن.
در مقابل اين اميد، نااميدي از نفوذ قرار دارد. علي(عليه‌السلام) مي‏فرمايد: هنگام نزول وحي در غار حرا صداي ناله شيطان را شنيدم از پيامبر خداصلي الله عليه و آله و سلم پرسيدم اين صدا از كيست و براي چيست؟ فرمود: اين، صداي ناله شيطان است كه از معبود شدن خود نااميد شده است: «هذا الشيطان قد أيس من عبادته».[2]
روشن است كه كافران، اميدي به بهره‏برداري، بهره‏مندي و استفاده از اسلام نداشتند تا در حادثه‏اي معين، يعني زمان نزول اين بخش از آيه، نااميد شده باشند، بلكه آنان نيز همانند شيطان، اميد و طمع نفوذ در دين داشتند تا بتوانند آن را از بين ببرند؛
انگيزه اصلي آنها از اين اقدامات نگه‏داشتن قدرت و شوكت خود در پناه حفظ آيين و مرام خويش بود ولي اميدشان به يأس مبدّل گشته، فهميدند كه راه نفوذ به روي آنها بسته شد و تلاش آنان براي نابودي دين نتيجه‏اي نخواهد داشت.
[1] ـ سوره هود، آيه 62.
[2] ـ نهج البلاغه، خطبه 192 «قاصعه»، بند 121. هر چند كه در عبارت آن حضرت «أيس» به كار رفته است، نه «يئس»، ليكن فيّومي از برخي نقل كرده كه گفته‏اند: «أيس» مقلوب «يئس» است؛ و بعضهم يقول: هو مقلوب من يئس (مصباح المنير، «أيس»).
ظهور ولایت در صحنه ی غدیر صفحه ی 27