نقش شيطان در ايجاد بحران هويت بشر

امام علي(عليه‌السلام) درباره نقش شيطان در ايجاد بحران هويت بشر مي‏فرمايد:
منحرفان، شيطان را معيار كار خود گرفتند و شيطان نيز آنها را دام خود قرار داد و در دلهاي آنان تخم گذاشت و جوجه‏ هاي خود را در دامانشان پرورش داد؛ با چشمهاي آنان نگريست و با زبانهاي آنان سخن گفت، پس با ياري آنها بر مركب گمراهي سوار شد و كردارهاي زشت را در نظرشان زيبا جلوه داد. [1]
به فرموده امام صادق(عليه‌السلام) عقل و قلب آدمي، اصل اوست: «أصل الإنسان لبّه»[2]،
بنابراين شيطان با نفوذ به نهان‏خانه وجود انسان كه مركز هويت‏سازي اوست، مي‏كوشد گوهر اصلي او را تخليه كند و ديگري را به جاي او بنشاند.
شيطان سلسله مراتب را رعايت مي‏كند:
ابتدا انسان را به مكروهات و سپس به گناهان كوچك مبتلا مي‏كند
و پس از آن او را به گناهان بزرگ معتاد مي‏كند، در نتيجه معاذ الله او دين را تكذيب مي‏كند.
شيطان وقتي به درون بشر راه مي‏يابد، براي
بذرافشاني فساد زمينه مي‏سازد:
حقايق و معارف را نابود مي‏كند و سپس تخمهاي فساد را در آن مي‏كارد
و آنها را آبياري مي‏كند تا سبز شود؛ آن‏گاه كم‏كم در اينها لانه مي‏كند
و در لانه تخم مي‏گذارد و تخمهاي خود را به جوجه تبديل مي‏كند و زماني كه اين جوجه‏ها بزرگ شدند، برخي شئون علمي و انديشه بشر و بعضي شئون عملي و انگيزشي او را تسخير مي‏كند، تا به جاي او ببينند، بشنوند و سخن بگويند و اين شخص بيچاره خيال مي‏كند كه خود اوست كه سخن مي‏گويد، مي‏بيند و مي‏شنود.
[1] ـ نهج البلاغه، خطبه 7 [2] ـ الامالي [صدوق]، ص 199؛ بحار الأنوار، ج 1، ص 82.
حضرت آيت الله جوادی آملی مدظله العالی
منبع : کتاب تفسیر انسان به انسان ص360