مسئله معاد تنها عامل ضامن اجرای اخلاق است

ضامن اجرای احکام و حِکَم الهی، اعتقاد به مسئله معاد است، چون اگر معاذالله معادی در کار نبود، انسان بعد از مرگ مسئول نبود.
در قرآن آمده است این طور نیست که مسلمان و غیر مسلمان یکسان باشند: ﴿أَ فَنَجْعَلُ الْمُسْلِمِینَ كَالْمُجْرِمِینَ﴾؛ اگر معاذالله بعد از مرگ خبری نباشد، هر دو می‌شوند معدوم و در حال عدم، فرقی بین مؤمن و کافر نیست.
در نشأه عدم، وقتی اینها نیستند، وقتی پوسیدند و نیست شدند، دیگر نمی‌شود گفت به یکی پاداش می‌دهند و به یکی کیفر! قهراً در این حالت، کافر و مؤمن، عادل و ظالم، می‌شوند یکی.
پیام قرآن کریم این است که خوب و بد، ظالم و عادل، مؤمن و کافر یکی‌ نیستند. عالم، پوچ، باطل و بی‌هدف نیست؛ ﴿أَ فَنَجْعَلُ الْمُسْلِمِینَ كَالْمُجْرِمِینَ﴾ یک حساب و کتابی هست! و اعتقاد به معاد، ضامن اجراست. اخلاق هم همین طور است. اگر اعتقاد به معاد را معاذالله بردارند یا تضعیف بشود، اخلاق ضمانت اجرا ندارد.
برای چه آدم خوبی باشد؟ برای چه اگر مالی به دست او آمده نگیرد؟ برای چه او مواظب چشم و گوشش باشد؟ چرا لذت نبرد؟ مسئله معاد تنها عامل ضامن اجرای اخلاق است؛ البته معاد به مبدأ برمی‌گردد.
اگر دین را برداریم اخلاق ضامن اجرا ندارد، لذا هر جا مسئله احکام الهی و اخلاق الهی و حقوق الهی مطرح می شود خداوند جریان معاد را ذکر می‌کند برای اینکه این ضامن اجراست.

11 بهمن ماه 96
درس تفسیر
آیت الله جوادی آملی