اگر كسي در دنيا رسوا شد مي‏تواند در جايي، مثلا ً پشت ديوار، درخت، درّه يا دامنه كوهي پنهان شود، تا كسي او را نبيند؛ اما فردا كه در پيشگاه حق، حقيقت ظاهر مي‏شود، ديگر مقرّ و دره و كوهي نيست.
در قرآن كريم آمده است كه از پيامبر سؤال مي‏كنند: خداوند اين كوهها را در قيامت چه مي‏كند: (ويسئلونك عن الجبال فقل ينسفها ربّي نَسْفاً فَيَذَرها قاعاً صَفصَفاً لا تري فيها عوجاً ولا أمْتاً)پيامبر بگو كوهي نمي‏ماند. همه كوهها كوبيده مي‏شود و سرزمين قيامت صاف بوده و درّه و كوه و تلّ و تپه‏اي ندارد.
درخت و ديواري ندارد تا انسان شرمنده، خود را آنجا پنهان كند. چشم اهل محشر هم تيز است؛ و هر جا را بخواهند مي‏بينند: (فبصرك اليوم حديد). انسان است و چشم‏انداز وسيع موجودات. كجا انسان شرمنده مي‏تواند خود را پنهان كند؟ چگونه كسي كه عمري را به بدگويي سپري كرده آنگاه كه سرپوش برداشته مي‏شود به خود چگونه اجازه مي‏دهد كه در بين ديگران بسر برد؟ بنابراين، مهمترين خطر، بي‏آبرويي است.
خداي متعال در ستايش پيامبر و مؤمنان، مي‏فرمايد: اينها كساني هستند كه آبرويشان در قيامت محفوظ است: (يوم لا يخزي الله النّبي والّذين امنوا معه نورهم يسعي بين أيْديهم وبأيْمانهم يقولون ربّنا أتممْ لنا نورنا واغْفر لنا إنّك علي كلّ شي‏ءٍ قدير)[1].
روز قيامت روزي است كه خدا آبروي پيامبر و پيروانش را حفظ مي‏كند. معلوم مي‏شود كه خطر جدي است. خدا عظمت پيامبر را تبيين مي‏كند و مي‏فرمايد: در آن روز آبروي پيامبر و پيروانش محفوظ است و خدا آنان را خوار نمي‏گرداند و آبروي ديگران رفته است.
حال بايد ملاحظه كرد آنچه در بيرون داريم در درون هم داريم؟ يا چون به خلوت مي‏رويم آن كار ديگر مي‏كنيم؟ كدام يك از ما مي‏توانيم اين شهامت را داشته باشيم كه درون و بيرونمان يكي باشد. آن روز، روز رسوايي است، و چيزي بدتر از آن نيست. بر فرض، انسان سوخت و سوز را تحمل كند و بر آن عذاب صبر كند، اما حاضر نيست لحظه‏اي آبرويش برود.
لذا وقتي سخن از عذاب قيامت است صاحبان خرد مي‏گويند: (ربّنا إنّك من تُدْخلِ النّار فقد أخزيته)[2] خدايا! هر كس را كه به جهنم ببري آبرويش را برده‏اي. سخن از بي‏آبرويي است، كه آن مهم است. گرچه سوختن هم سخت است.

[1] ـ سوره تحريم، آيه 8.
[2] ـ سوره آل عمران، آيه 192.
حضرت آيت الله جوادی آملی مدظله العالی
حکمت عبادات ص 80 و 81