تدابير خاص امام عسكري (ع) براي تداوم نظام ولايت
تدبير اول-مخفي نگه داشتن راز تولد حضرت مهدي (عج)
عباسيان براي شناسايي جانشين امام عسكري(ع) حساسيت و توجه فوق العاده اي نشان مي دادند. آنان بنا به روايات و اخبار متواتر شنيده بودند كه مهدي موعود(ع) كه حكومت هاي خودكامه را نابود مي سازد، از نسل امام حسن عسكري (ع) است. عباسيان براي جلوگيري از ادامه نسل آن حضرت به اقدامات زيردست يازيدند تا مطمئن شوند، امام،فرزند و ذريه اي از خود به جا نگذاشته است:
1 -بازداشت يكي از كنيزان آن حضرت به مدت 2 سال به دليل احتمال داشتن حمل
2- معتمد عباسي پس از شهادت امام حسن عسكري(ع)، براي آن كه وانمود كند فرزندي از امام عسكري (ع) باقي نمانده است دستور داد ميراث آن حضرت را ميان مادر و برادرش جعفرتقسيم كردند.
سياست انديشمندانه امام عسكري (ع) دراين خصوص، مخفي نگه داشتن فرزند خود از ديگران -چه قبل از تولد و چه بعد از آن- بود. اهتمام امام عسكري (ع) به مخفي نگه داشتن اين راز تا بدان جا بود كه حتي حكيمه خاتون- عمه امام عسكري (ع) و كسي كه درشب ولادت مهدي (عج) ازسوي امام عسكري (ع) به كمك نرجس خاتون فراخوانده شد- از همه قضايا مطلع نبود، لذا با ديده تعجب به گفته هاي امام مي نگريست.
تدبير دوم -معرفي امام زمان (عج) به قليلي از شيعيان خاص
امام حسن عسكري(ع) مي دانست جايي كه براي اثبات امامت خود با وجود تمهيدات امام هادي (ع) و نيز به رغم حضور فيزيكي خود، به اين همه زحمت نياز باشد، امام بعدي كه غيبتي نيز درپيش روي دارد دراين خصوص با چه مشكلي مواجه خواهد شد. مجموعه اين عوامل، معرفي و حتي نشان دادن فرزند خود به قليلي از شيعيان خاص را امري اجتناب ناپذير مي ساخت. چنانكه «حسين بن ايوب بن نوح»-يكي از وكلاي امام هادي(ع) مي گويد: ما چهل نفر بوديم كه به اتفاق عثمان بن سعيد عمري- يكي از وكلاي بعدي امام زمان (عج) براي پرسش از جانشين امام عسكري (ع) خدمت آن حضرت رسيديم. «عثمان بن سعيد» به پا خاست و گفت: مي خواهم از موضوعي سوال كنم كه تو نسبت به آن از من داناتري. امام (ع) او را امر به نشستن نمود. مدتي گذشت و پس از گفت وگويي مختصر، پسري نوراني كه شبيه ترين مردم به امام عسكري (ع) بود، وارد شد، امام (ع) فرمود:«اين امام شما بعد از من و جانشين من درميان شماست، فرمان او را اطاعت كنيد و پس از من اختلاف نكنيد!…»
تدبير سوم-گسترش شبكه وكالت و نمايندگي
آماده سازي شيعيان براي رويارويي با دوران غيبت امام معصوم (عج) در حقيقت از مهمترين اقدامات اساسي و حساس امام حسن عسكري (ع) شمرده مي شود. بايد اذعان كرد مردمي كه 250سال بدون واسطه مي توانستند با حجت الهي تماس بگيرند و مسائل و مشكلات خود را در هر زمينه با او در ميان بگذارند، آماده نبودند تا يكباره و بدون مقدمه به دوران غيبت امام معصوم گام نهند. به علاوه مشكلات اعتقادي و شبهه هايي كه دراين زمينه در جريان بود به اين عدم آمادگي دامن مي زد، هرچند آنها با مطلبي به عنوان «غيبت امام معصوم» بيگانه نبودند ، ولي عوارض اين مسئله را درمرحله عمل نمي شد ناديده گرفت. اساسي ترين تدبير امام عسكري(ع) دراين زمينه گسترش شبكه وكالت و نمايندگي -كه عمدتاً از زمان امام جواد (ع) شروع شده بود- و نيز تقويت و راه اندازي پيك و رابط با شهرهاي ديگر بود.