امام رضا (علیه السلام) فرمود: «مَن سَألَ اللّه َ التَّوفیقَ و لَم یَجْتَهِدْ فَقدِ اسْتَهْزأ بنَفْسِه= هر کس از خدا توفیق خواهد، ولی سخت کوشی ندارد، خود را مسخره کرده است».
افراد زودرنج، مضطرب و بی حوصله کسانی هستند که تن به سخت کوشی نمی دهند. اگر کاری را هم شروع کنند، زود دلسرد می شوند و آن را رها می کنند، چون توقع زیادی از خود دارند و برخلاف توقع شان آن عمل خوب نتیجه نمی دهد. مثلاً با چند بار شکست خوردن، کار را رها می کنند، زیرا شیطان به راحتی آنها را فریب داده و ناامید می کند.
به عنوان مثال، زندان های کشور مملو از آدم های تنبلی است که می خواستند بدون زحمت ثروتمند شوند. یا آدم های افسرده ای که با هوش و استعداد هستند، اما به خاطر خودشیفتگی و بی حوصله بودن، دچار افسردگی های شدیدی شدند. طبق آمار جهانی دانشمندانی که بیشترین سهم را در تولید علم دارند، نوابع نیستند. بلکه آدم هایی هستند که عقل و هوش معمولی دارند، اما سخت کوشند.
پروفسور «یچارد آندرسون» می گوید: من 20 سال از عمرم را گذاشتم تا بتوانم آرایش 4000 اتم را در یک مولکول کشف کنم. کسی که می خواهد درس بخواند و به جایی برسد، نباید زود ناامید شود یا کسی که می خواهد شرایط زندگی اش را بهبود ببخشد، نباید دلسرد و بی حوصله باشد.
تکرار، تمرین و سخت کوشی یک اصل است. شما نگاه کنید، چقدر آیات قرآن تکراری هستند. این تکرارها برای فهم انسان است. اگر انسان می خواهد به یک مقامی برسد، حتی مقام های دنیایی، باید تلاش کند.
یکی از راه هایی کسب روحیه سخت کوشی، مطالعه زندگی افراد موفق است. با دقت در زندگی آنها پی می بریم که مهمترین رمز موفقیت آنها، «سخت کوشی» بوده است.
بنابراین، یکی از صفات خوب مؤمن، سخت کوشی است. او زود خسته نمی شود. از خدا کمک می گیرد. خدا هم به قدرت و توانش خیر و برکت می دهد.
در روایت داریم بعضی ها که ذهن ضعیفی دارند و به سختی قرآن یا معارف اسلامی را یاد می گیرند و مجبورند تکرار و تمرین بیشتری داشته باشند، ثواب شان دو برابر است. اما در مقابل، فردی که دچار سرماخوردگی می شود و داروهایش را که باید مثلا ۲۱ روز مدام مصرف کند، استفاده نمی کند. بعد می گوید نمی دانم چرا دردهایم خوب نشد.
پس «شدن» یک امر تدریجی است. باید در مسیری که درست است محکم ایستاد و ثبات قدم برداشت. کسی که می خواهد به حضور قلب برسد، باید تمرین هایش را انجام داد. اگر حوصله انجام عملی را ندارید، توقع بیجا از خودتان نداشته باشید. حتی با اعمال دیگر هم جبران نمی شود.

استاد محمد شجاعی