راز نامگذارى امام زمان(عج) به قائم

هنگامی که امام حسین (ع) به شهادت رسید، فرشتگان با اشک و آه گفتند: آیا نمى‌نگرى که با بنده برگزیده تو چه مى‌کنند؟

خداوند به فرشتگان فرمود با این شخص ایستاده (قائم) از آن‌ها انتقام مى‌گیرم.

آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در کتاب «امام المهدی(عج) موجود موعود» به علت انتساب این نامگذاری اشاره می‌کند که در ادامه می‌آید:

وجود مبارک حجت بن الحسن (عج) داراى القاب و اسامى متعددى است که هر یک وجه خاصى از آن ذات کریم را بیان مى‌دارد. از القاب مشهور حضرتش مى‌توان به «قائم» اشاره‌اى ویژه داشت، زیرا این نام مبارک در روایاتى آمده است که گویاى سرّ لطیفى است.

براى تسمیه آن پیشواى منتظر به قائم وجوه متعددى ذکر شده که به برخى از آن‌ها اشاره مى‌شود:

1⃣ از حضرت باقر(ع) پرسیدند: مگر همه شما قائم به حق نیستید؟ فرمود: آرى! گفتند: پس چرا تنها دوازدهمین شما به این نام، نامیده شد؟ فرمود: آن هنگام که جدّمان حسین(ع)به شهادت رسید، فرشتگان با اشک و آه، ضجه‌زنان گفتند: اى اله و اى سید ما! آیا نمى‌نگرى که با بنده برگزیده و فرزند برگزیده تو چه مى‌کنند؟ خداوند به آنان چنین وحى کرد: اى فرشتگان من آرام باشید! به عزّت و جلالم سوگند! حتما از آن‌ها انتقام خواهم گرفت، هر چند مدت‌ها بگذرد، آن‌گاه پرده را کنار زد و امامان پس از حسین(ع) را به فرشتگان نمایاند، در میان آنان یکى ایستاده بود و نماز مى‌خواند، پس خداوند به فرشتگان فرمود: با این شخص ایستاده (قائم) از آن‌ها انتقام مى‌گیرم. (۱)

2⃣ بر اثر غیبت طولانى، یاد آن وجود مبارک از خاطره بسیارى از افراد محو و فراموش مى‌شود و آن‌گاه حضرتش پس از این فراموشى ناگوار قیام مى‌کند. (۲)

3⃣ او را از آن جهت قائم نامیدند که قیام به حق او در میان قیام ائمه دیگر که همگى قائم به حق بودند از ویژگى خاصى برخوردار است:

«سمّی بالقائم لقیامه بالحق». (۳)

4⃣ در ویژگى قیام آن حضرت روایاتى هست از جمله حضرت عبدالعظیم حسنى(ع) مى‌گوید که به امام جواد(ع) عرض کردم که آرزو مى‌کنم قائم آل محمد شما باشید و عدل و داد را در زمین بگسترانید. امام جواد(ع) فرمود که همه ما قائم به امر خدا و هدایت‌کننده به دین او هستیم، امّا آن قائم که خداوند با او زمین را از اهل کفر و عناد در برابر حق پاک مى‌کند و از عدل و داد پر مى‌سازد، من نیستم، او همان است که ولادتش از مردم مخفى و شخصش غائب مى‌شود . . . هم‌نام و هم کنیه رسول خداست. . . (۴)

5⃣ نیز حضرت عبد العظیم مى‌گوید: تصمیم داشتم این مطلب را از حضرت جواد الائمه(ع) بپرسم که ایشان فرمود: قائم ما مهدى است که حتماً در غیبت به سر خواهد برد و باید منتظر ظهور آن حضرت بود و پس از ظهور باید از وى اطاعت کرد. (۵)

6⃣ این لقب، تنها به امام عصر(عج) تعلق دارد، گرچه قبلاً گفته شد که قیام به قسط از شرایط عمومى امامت معصومان است. (۶)

7⃣ امّا لقب پرافتخار «قائم» از القاب اختصاصى حضرت بقیه اللّه است و تنها آن حضرت به‌ عنوان «قائم آل محمد» شناخته مى‌شود: ان أدرکت القائم من آل محمد نصرته(۷)،

8⃣ و منّا المصطفى و المرتضى و منّا یکون المهدی قائم هذه الأمه(۸)، به گونه‌اى که به شیوه‌اى پسندیده مرسوم شده است که هنگام ذکر این نام شریف شنوندگان به احترام آن حضرت و به یاد او قیام میکنند.
منابع:
۱. علل الشرایع، ج ۱، ص ۱۹۱ – ۱۹۲؛ بحار الانوار، ج ۴۵، ص۲۲۱ و ج ۵۱، ص ۲۸ – ۲۹ .
2. کمال الدین، ج ۲، ص۵۰ ؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص۳ .
3. الارشاد، ج ۲، ص ۴۹ – ۵۰ ؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص۲۸۳ .
4. کمال الدین، ج ۲، ص۴۹ – ۵ ؛ بحار الانوار، ج ۵۲ ، ص۲۸۳ .
5. کمال الدین، ج ۲، ص ۴۹ .
6. الارشاد، ج ۲، ص ۳۹ .
7. المحاسن، ج ۱، ص ۲۸۷؛ بحار الانوار، ج ۵۲ ، ص۱۲۶ .
8. کفایه الاثر، ص ۲۹۸؛ بحار الانوار، ج ۴۶ ، ص۲۲